اتوماسیون در زبان یونانی به معنای خودفرمان می‌باشد. اتوماسیون صنعتی یا روباتیزه کردن (Industrial Automation) به معنای استفاده از ابزارهای کنترلی (مثلاً کامپیوتر) به جای انسان برای هدایت و کنترل ماشین‌آلات صنعتی و پروسه‌های تولید است. اتوماسیون به استفاده از سامانه‌های کنترل (مانند کنترل‌عددی، کنترل منطقی قابل برنامه‌ریزی، و دیگر سیستم‌های کنترل صنعتی) مکانیکی و الکترونیکی با کمک رایانه برای پایش (کنترل) خط تولید گفته میشود که در آن، هدف کاهش نیاز به دخالت انسان است.
اتوماسیون یک گام بالاتر از مکانیزه‌کردن می‌باشد. مکانیزه‌کردن به معنای فراهم‌کردن متصدیان انسانی با ابزار و دستگاه‌هایی است که ایشان را برای انجام بهتر کارشان یاری میرساند.
اتوماسیون در لغت یعنی “کنترل و هدایت دستگاه به صورت خودکار” است. امروزه در صنایع به طور چشم‌گیری استفاده از اتوماسیون افزایش یافته است، اما همچنان به معنای واقعی اتوماسیون به دلایل مختلف امکان‌پذیر نیست و تقریبا نیمه خودکار می‌باشند.
وظیفه‌ی اتوماسیون صنعتی:
- تبادل اطلاعات بین قسمت‌های مختلف تولید
- برقرار‌کردن استراتژی‌های کنترلی در کارخانه
- ایجاد یک واسطه بین کاربر و مجموعه تحت کنترل
مزایای اتوماسیون صنعتی:
- تکرارپذیری فعالیت‌ها و فرایندها
- افزایش کیفیت محصولات نهایی
- افزایش کمیت محصول نهایی
- کاهش ضایعات تولید
- افزایش راندمان
- افزایش ضریب ایمنی
- کاستن از فشارهای روحی و جسمی
- افزایش دقت و کنترل
مانیتورینگ (Monitoring):
مونیتورینگ به معنای جمع‌آوری اطلاعات از بخش‌های مورد نظر و بررسی و نمایش آن‌ها می‌باشد. مونیتورینگ یکی از مباحث مهم در اتوماسیون محسوب میشود. امروزه بخصوص در صنایع بزرگ همچون صنایع فولاد، نفت و پتروشیمی و غیره، نیاز و وابستگی به مانیتورینگ زیاد است. از مانیتورینگ برای اهداف زیر استفاده می‌گردد:
- نمایش و ثبت اخطارها
- نمایش و ثبت لحظه‌ای کارکرد هریک از ماشین‌آلات
- نمایش و ثبت خرابی دستگاه‌ها
- نمایش و ثبت پروسه‌های تولید
- امکان مدیریت و اصلاح امور از طریق مانیتورینگ
- نمایش و ثبت آمار تولید
اجزاء کنترل در یک سیستم اتوماسیون صنعتی:
- اندازه‌گیرها
اندازه‌گیرها در واقع چشم سیستم‌های کنترل محسوب می‌شوند و با کمی سازی مقادیر فرایندی، کنترل‌کننده را از وضعیت موجود در فرآیند، آگاه ساخته و در نتیجه، کنترل‌کننده فرمان مورد نیاز را به محرک جهت کنترل فرآیند و رسیدن به نقطه‌ی تنظیم مورد نظر ارسال می‌نماید. هر دستگاه اندازه‌گیری شامل سه جزء اساسی سنسور (sensor)، ترانسدیوسر یا مبدل (Transducer) و ترانسمیتر یا فرستنده (Transmitter) است.
- کنترل‌کننده
قسمت دوم ابزاردقیق بخش کنترل است؛ کنترل عبارت از سوق و نگهداری یک یا چند فرایند به وضعیت یا وضعیت‌های مطلوب یا مورد نظر می‌باشد. این مفهوم در برگیرنده‌ی کنترل کمی، کنترل کیفی، حفظ ایمنی و حفظ محیط زیست می‌باشد که اهداف اساسی کنترل است.
- محرک‌ها
محرک‌ها ادواتی هستند که سیگنال خروجی را از قسمت کنترل‌کننده گرفته و متناسب با این سیگنال‌ها عمل می‌کنند. از عمده ادوات خروجی می‌توان به شیرهای کنترل و الکتروموتورها اشاره کرد. این ادوات با عملکرد خود باعث کنترل پارامترهای اندازه‌گیری شده در مقدار مطلوب و مورد نظر می‌شوند.
اتوماسیون به کمک رایانه و ابزارآلات صنعتی در جهت افزایش بازده و کاهش خطا و ضایعات، حرکت می‌کند. با بررسی کشورهای پیشرو در صنعت جهان یعنی آمریکا، ژاپن و آلمان پی می‌بریم که این کشورها بیشترین سهم اتوماسیون در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. پس برای رقابت در بازار تجارت باید به سمت اتوماسیون پیش برویم. این امر اختیاری نبوده و یک الزام در جهان رقابتی محسوب میشود.
مراجع:
- http://azhman.com/
- http://autoir.ir/
- http://www.sm4em.org/
